Dış Kaynaklı Proje Süreçleri Yönetim Sistemi (DEMO)
Bozdeveci A. (Araştırmacı), Alpay karaoğlu Ş., Suyabatmaz Ş. , Akpınar R., Akman A., kızıltepe Ş.
Bacillus anthracis toprak kaynaklı, Gram pozitif endospor olusturan bir bakteridir. Sarbon
etkeni olarak çiftlik hayvanlarını ve insanları enfekte edebilmektedir. Bacillus anthracis,
biyoterörizm ve biyolojik savas ajanı olarak kullanılabilen en ölümcül patojen bakterilerden
birisidir. Bakterinin kolay elde edilebilir ve üretilebilir olması, aerosol hale kolayca
dönüstürülmesi ve mortalite/morbiditesinin yüksek olmasından dolayı biyolojik silah olarak
kullanılma riski her zaman mevcuttur.
Bu çalısmanın amacı, Bacillus anthracis'e karsı potansiyel tedavi alternatifleri gelistirmek
amacıyla, bakteriyofajların morfolojik ve moleküler karakterizasyonunu yapmaktır. Çalısma,
sarbon etkeni olan B. anthracis suslarını enfekte edebilen litik ve lizojenik bakteriyofajların
izolasyonu ve tanımlanmasını içermektedir. Türkiyenin farklı illerinden (15 il) gelen
örneklerden izole edilmis 64 B. anthracis izolatı kullanıldı. Çevresel örneklerden 13 litik faj
izole edildi. Bakteri örneklerinden ise Mitomisin-C indüksiyonu ile belirlenen fajlardan 3
lizojenik bakteriyofaj izole edildi. Bu bakteriyofajlar, genis konak aralıgına sahip olup 37 B.
anthracis konagı üzerinde enfeksiyon olusturabilmektedir. Bacillus anthracis üzerinde yapılan
deneylerde, izole edilen fajlar 0.1-1.0 mm ince berrak plaklar olusturmus ve yüksek faj titresi
(1.6x1013- 4.25x1012 PFU/mL) olusturma kapasitesine sahip oldugu belirlenmistir. Izole
edilen fajların ?Burst size? 10-100 PFU/mL, latent periyot ise 30-40 dakika arasındadır.
Projede belirlenen fajlardan 16 tanesi morfolojik ve moleküler olarak karakterize edildi.
Bakteriyofajların SDS-PAGE, restriksiyon enzim ve geçirimli elektron mikroskobunda
analizleri yapıldı. Bakteriyofaj DNA'larının yeni nesil dizileme ile genom uzunlukları 28.467-
41.320 kb arasında ve GC içerigi %34,28-35,35 olarak tespit edildi. On adet fajın filogenetik
analizleri yapıldı ve bu bakteriyofajların Caudoviricetes sınıfına, Siphoviridae familyasına ait
oldugunu belirlendi. Karakterize edilen 10 fajdan dördünün Wbetavirus cinsine, ikisinin ise
Hubeivirus cinsine ait oldugu bulundu. Ayrıca Caudoviricetes sınıfında yer alan dört
bakteriyofajın (BaTR8, BaTR13, BaTR16 ve BaIND63) yeni bir cins olusturma potansiyeline
sahip oldugu belirlendi. Çalısma sonucunda, FOS direnç geni tasıdıgı belirlenen iki
bakteriyofajın (BaTR12 ve BaTR9 hariç) dısındaki 8 bakteriyofajın virulans geni de
içermedikleri ve B. anthracis'e karsı biyoprotektif ajan olarak kullanılma potansiyeline sahip
oldukları belirlendi. Ayrıca teshis, tedavi ve ekolojik uygulamalarda kullanılmak üzere kurum
içinde hem bakteri hem de bakteriyofaj koleksiyonu olusturuldu.