Dış Kaynaklı Proje Süreçleri Yönetim Sistemi (DEMO)
Hüner yiğit M. (Araştırmacı), İlhan H.
Kısırlık (infertilite); evlilik sonrası herhangi bir doğum kontrol yöntemi uygulanmaksızın bir yıl içinde düzenli ilişkiye
rağmen gebe kalamama durumu olarak tanımlanır. Dünya ortalamasına bakıldığında, çiftlerin yaklaşık %15’inin gebelik
istedikleri halde başarılı olamadığı görülmektedir. Kısırlık nedenleri açıklanamayan durumlar, erkek ve/veya kadına bağlı
faktörler olarak kategorilenmiştir. Görülme sıklığı olarak, erkek veya kadına bağlı faktörler eşit miktarda, erkek faktörü
tek başına bütün kısırlık problemleri arasında yaklaşık %30 oranında etkili olduğu belirtilmektedir. Bu bağlamda, kısırlık
tanısında spermiogram olarak adlandırılan ve farklı açılardan erkek birey semen örneğinin incelenmesini içeren analiz
yöntemleri giderek önem kazanmıştır. Spermlerin morfolojik açıdan incelenmesini de içeren spermiyogram testleri,
genelde uzman laborant veya biyologlar tarafından ışık mikroskobu üzerinden görsel gözlem yapılarak gerçekleştirilir.
Ancak, ölçüm sonuçları gözlemi gerçekleştiren uzmanların deneyimlerine ve uzmanlık derecesine bağlı olarak yüksek
oranda değişkenlik gösterir. Görsel analize alternatif olarak, erkek kısırlığını araştırmada kullanılan ve Bilgisayar
Destekli Semen Analiz (Computer Aided Semen Analysis – CASA) sistemleri olarak isimlendirilen bazı bilgisayar
destekli tıbbi cihazlar da piyasada bulunmaktadır. Ancak bu sistemler gerek güvenilirlikleri ve gerekse maliyetleri
nedeniyle pek çok hastanede tercih edilmemektedir. Bu cihazlarının kullanıldığı kliniklerde ise güvenirliği artırmak
maksadı ile elde edilen sonuçlar çoğu zaman görsel analizle beraber değerlendirilmektedir. Önerilen proje kapsamında
sperm hücrelerinin morfolojik analizlerinin tamamen otomatikleştirilmiş, kullanılan mikroskop modelinden bağımsız ve
düşük maliyetli bilgisayar destekli objektif ve yüksek başarıma sahip bir sistem ile gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.
Geliştirilecek sistem sayesinde görsel değerlendirme tekniği ile yapılan analizlerde yer alan insan faktörü kaynaklı
hataların giderilmesi ve daha tutarlı sonuçların elde edilmesi sağlanacaktır. Günümüzde birçok hastane, androloji kliniği
ve tüp-bebek merkezinde morfolojik analizler görsel analiz ile anlık yapıldığından kayıt alabilen mikroskop
bulunmamaktadır. Önerilen sistem her tip mikroskoptan cep telefonu vasıtasıyla semen örneği görüntüsü alabilecektir
ve alınan görüntüler arka planda çalışan bir sunucu üzerinde morfolojik açıdan incelenecektir. Bu şekilde analiz
maliyetinin yüksek oranda azaltılması, aynı veri edinme yöntemi kullanılacağı için de daha gürbüz öğrenme modellerinin
geliştirilebileceği öngörülmektedir.